Ρυθμιστής των βάσεων η αγορά εργασίας - Στα ...αζήτητα οι Θεολογικές Σχολές

«ΣΥΝΩΣΤΙΣΜΟΣ» ΑΡΙΣΤΟΥΧΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΔΑΣΚΑΛΩΝ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ
ΑΝΑΜΕΝΕΤΑΙ ΝΑ ΞΕΠΕΡΑΣΟΥΝ ΦΕΤΟΣ ΒΑΣΕΙΣ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΝΟΜΙΚΗΣ!..

Ρυθμιστής των βάσεων η αγορά εργασίας *

* Αναγκαιότητα η αναβάθμιση του μαθήματος του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΣΕΠ) στο Γυμνάσιο και το Λύκειο

Του Χάρη Ανδρεόπουλου

Σίγουρο πτυχίο για άμεση αποκατάσταση, ή πτυχίο με βάση το μεράκι και τ’ όνειρο; Επιλογή προσαρμοσμένη στις ανάγκες και απαιτήσεις της αγοράς ή επάγγελμα προσαρμοσμένο στις επιλογές της καρδιάς και τις απαιτήσεις της ψυχής; Μπορεί άραγε να υπάρξει ενδιάμεση, συνδυαστική λύση;

Βασανιστικό το ερώτημα, απασχόλησε το προηγούμενο διάστημα χιλιάδες υποψηφίους που κλήθηκαν να υποβάλλουν το μηχανογραφικό τους δελτίο επιλέγοντας σχολές και τμήματα των ΑΕΙ και ΤΕΙ για τις μελλοντικές σπουδές τους. Και όπως δείχνουν τα πρώτα στοιχεία για μια ακόμη χρονιά η πλειοψηφία των υποψηφίων κινήθηκε προς τη σιγουριά, επιλέγοντας Παιδαγωγικά τμήματα (δασκάλων) και στρατιωτικές σχολές (και δη υπαξιωματικών - λιγότερα χρόνια φοίτησης, μικρή μισθολογική διαφορά έναντι των αξιωματικών) που εξασφαλίζουν όχι απλώς σίγουρη δουλειά, αλλά και εργασιακή ασφάλεια.

Στη ζώνη υψηλής ζήτησης παραμένουν, επίσης, τμήματα όπως της Ιατρικής, της Νομικής του Πολυτεχνείου (γιατροί – δικηγόροι – μηχανικοί, επιστημονικά επαγγέλματα υψηλού κύρους, σε διαχρονικό επίπεδο), και των Νηπιαγωγών (ελπίζοντας ότι κάποτε θα καθιερωθεί η υποχρεωτική δίχρονη προσχολική αγωγή, για ν’ αυξηθούν οι ανάγκες και, άρα, η ζήτηση σε νηπιαγωγούς) και οι μοντέρνες πανεπιστημιακές ειδικότητες Χρηματοοικονονομικής, Marketing, Πληροφορικής, Διαιτολογίας, Ψυχολογίας, καθώς και οι Αστυνομικές σχολές. Στη ζώνη της μέσης ζήτησης παραμένουν παραδοσιακά τμήματα, τα οποία αποτελούν «σταθερές αξίες», όπως αυτά των λεγομένων καθηγητικών σχολών, τουτέστιν της Φιλοσοφικής και της Φυσικομαθηματικής, ενώ στα αζήτητα έχουν περιπέσει τα Θεολογικά, Κοινωνιολογικά, Περιβαλλοντικο - δασολογικά, και άλλα παλαιά και νέα (Αρχειονομίας, Βαλκανικών σπουδών, Γεωγραφίας, Περιβάλλοντος, Πλαστικών Τεχνών, κ.α.) πανεπιστημιακά τμήματα, τα οποία παρέχουν αίγλη, αλλά όχι (ευκαιρίες για) δουλειά.

ΓΙΑ ΑΜΕΣΟ ΔΙΟΡΙΣΜΟ…

Αναμφίβολα, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρέθηκαν (και) τη φετινή χρονιά τα Παιδαγωγικά τμήματα. Από αναλυτές, μάλιστα, θεωρείται πολύ πιθανό ότι φέτος, για πρώτη φορά, τα Παιδαγωγικά τμήματα Αθήνας και Θεσσαλονίκης, θα χτυπηθούν «στήθος με στήθος» στο ύψος των βάσεων εισαγωγής με τις Νομικές Σχολές των αντίστοιχων πόλεων και με πολλές πιθανότητες να τις ξεπεράσουν (!). Εννοείται ότι θεωρείται βέβαιη η αύξηση της περυσινής βάσης (17.688 μόρια, στο Παιδαγωγικό Ρόδου) λόγω της μεγάλης ζήτησης για διορισμό πτυχιούχων αυτής της ειδικότητας, ζήτησης που συνεχίζει να παραμένει μεγάλη καθώς υπάρχουν πολλά οργανικά κενά, κυρίως στα ολοήμερα δημοτικά σχολεία.

Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης και αυξανόμενης ανεργίας σε επαγγέλματα της ελεύθερης αγοράς η επιλογή της σιγουριάς που προσφέρει σήμερα το πτυχίο του Παιδαγωγικού τμήματος είναι κάτι που δεν πρέπει να μας ξενίζει. Σήμερα οι απόφοιτοι των Παιδαγωγικών προσλαμβάνονται, κατ’ αρχήν, ως αναπληρωτές σχεδόν από την …επομένη της αποφοιτήσεώς τους και το αργότερο εντός διετίας καθίστανται μόνιμοι καθώς οι αδιόριστοι είναι ελάχιστοι και έτσι όσοι παίρνουν το «χαρτί» (πτυχίο) είναι σαν να παίρνουν στην ουσία το διοριστήριο. Αυτά, όμως, όπως επισημάναμε, ισχύουν για το σήμερα. Ουδείς μπορεί να προβλέψει ότι στο εγγύς μέλλον θα παραμείνει αδιάπτωτη η ροή διορισμού, καθώς από τη μία καλύπτονται σιγά – σιγά τα κενά και μειώνονται οι οργανικές θέσεις από το κλείσιμο σχολικών μονάδων ελλείψει μαθητών (δημογραφικό πρόβλημα), από την άλλη, αναμένεται αύξηση του ανταγωνισμού λόγω αναμενομένου «κύματος» πτυχιούχων (και) εκ του εξωτερικού.

* Πρόκειται για εκατοντάδες φοιτητές που ξεκίνησαν σπουδές στα Παιδαγωγικά στη Ρουμανία και τη Βουλγαρία από τη χρονιά 2007 – 2008, περίοδο κατά την οποία οι ως άνω γειτονικές χώρες εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ενωση και άρα τα πτυχία τους αναγνωρίζονται απ’ ευθείας, δηλ. χωρίς τις εξετάσεις αναγνώρισης στο διαπανεπιστημιακό οργανισμό αναγνωρίσεως τίτλων της αλλοδαπής («ΔΟΑΤΑΠ», τέως «ΔΙΚΑΤΣΑ»), όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Οπότε, όταν οι απόφοιτοι αυτών των παιδαγωγικών σχολών του εξωτερικού αρχίσουν σε 2 – 3 χρόνια και καταφθάνουν στην Ελλάδα και ενταχθούν στις λίστες των υπό διορισμό δασκάλων, τότε αναμένεται ότι ο ορίζοντας θα «στενέψει» για τους αποφοίτους των ελληνικών Παιδαγωγικών τμημάτων. Εκπαιδευτικοί αναλυτές υπενθυμίζουν ότι η ίδια κατάσταση ίσχυε και παλαιότερα και συγκεκριμένα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν χιλιάδες, τότε, απόφοιτοι Παιδαγωγικών Ακαδημιών της πρώην Γιουγκοσλαβίας διεκδικούσαν και στο τέλος κέρδιζαν - αφού εν τω μεταξύ, ισοτιμούσαν το πτυχίο τους με εξετάσεις - τον διορισμό. Τώρα, αναφορικά πάντα με τις προαναφερθείσες περιπτώσεις της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας, μιλάμε για αποφοίτους που τα πτυχία τους και πανεπιστημιακού επιπέδου θα είναι και αναγνώριση δεν θα χρειάζονται. Οι εν λόγω εκτιμάται ότι θ’ αρχίσουν ν’ αποφοιτούν και να διεκδικούν διορισμό από το 2012 και μετά.

«Αυτό είναι άδικο…», υποστήριξαν ορισμένοι γονείς στη διάρκεια πρόσφατης, ενημερωτικής – ιδιαίτερα διαφωτιστικής - εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε προσφάτως από την Ενωση Φροντιστών Λάρισας στην αίθουσα του Δημοτικού Ωδείου. «Σπουδάζουν τα παιδιά μας εδώ, και θα μας πάρουν τις θέσεις απόφοιτοι του εξωτερικού;…». «Αυτό είναι θέμα της πολιτείας…», ήταν η απάντηση που δόθηκε από καθηγητή του Παιδαγωγικού τμήματος του πανεπιστημίου Θεσσαλίας, ο οποίος μάλλον να εκτονώσει τη ζήτημα θέλησε - ρίχνοντας το «μπαλάκι» στη πολιτεία - παρά να πεί τη «σκληρή αλήθεια», ότι ουδείς φραγμός διορισμού στην ελληνική εκπαίδευση μπορεί να μπεί σε αποφοίτους ισοτίμων σχολών κρατών – μελών της ΕΕ, καθ’ ην στιγμή μάλιστα συζητείται ήδη η δυνατότητα διορισμού αλλοδαπών εκπαιδευτικών, υπηκόων άλλων κρατών – μελών της ΕΕ στα ελληνικά σχολεία και ελλήνων εκπαιδευτικών στα αντίστοιχα της ΕΕ, στο πλαίσιο του λεγόμενου «ενιαίου ευρωπαϊκού χώρου».

ΡΥΘΜΙΣΤΗΣ Η ΑΓΟΡΑ…

Απ΄ τη άλλη, για να μιλήσουμε για πτυχιούχους των οποίων οι ειδικότητες σήμερα θεωρούνται «κορεσμένες» στην αγορά εργασίας, π.χ. για τους φιλολόγους, ποιος αποκλείει ότι σε 2 – 3 χρόνια δεν θα (ξανα-) γίνει επίζηλη η ειδικότητα αυτή (ΠΕ 02) εξ αιτίας αύξησης του αριθμού διορισμών σε φιλολόγους για τη κάλυψη νέων οργανικών θέσεων στα υπό σύσταση ολοήμερα Γυμνάσια και στις «ζώνες πολιτισμού» που σχεδιάζει να λειτουργήσει σε Γυμνάσια και Λύκεια το υπ. Παιδείας; Ποιος αποκλείει το ενδεχόμενο να ορισθεί αύριο κάποιος υπουργός Πολιτισμού ο οποίος να θεωρεί ότι οι «ζώνες πολιτισμού» στα σχολεία είναι το ελάχιστο σε μια χώρα που γέννησε τον δυτικό πολιτισμό και θέλοντας να αναδείξει το μεγαλείο αυτού του πολιτισμού ν’ αρχίσει να καλύπτει τα οργανικά κενά στις Εφορείες Αρχαιοτήτων, να χρηματοδοτεί νέες ανασκαφές, να ιδρύει νέα Αρχαιολογικά και Βυζαντινά Μουσεία, κ.ο.κ., με αποτέλεσμα να αυξηθεί κατακόρυφα η ζήτηση σε αποφοίτους των Φιλοσοφικών Σχολών. Αμφιβάλλει κανείς ότι η βάση των εν λόγω Σχολών θα εκτιναχθεί στα 19.000 - και βάλε! - μόρια; Συμπέρασμα: η διακύμανση των βάσεων υπακούει απολύτως στο γνωστό νόμο της αγοράς περί προσφοράς και ζήτησης και ευνοημένοι είναι εκείνοι για την ειδικότητα των οποίων υπάρχει μεγάλη ζήτηση. Να θυμίσουμε ότι, ενώ στις αρχές του 1990 όποιος είχε «χαρτί» Πληροφορικής διοριζόταν την επόμενη της αποφοίτησης (και για να καλυφθούν οι ανάγκες διορίζονταν ως «Πληροφορικάριοι» πτυχιούχοι της Φιλολογίας και της Θεολογίας, κάτοχοι πιστοποιητικών επιμόρφωσης 400 ωρών), σήμερα στην ειδικότητα αυτή διορίζονται με το …σταγονόμετρο; Να θυμίσουμε ότι, ενώ η φετινή βάση για τους δασκάλους αναμένεται να ξεπεράσει τα 18.000 μόρια, το έτος 2002 η βάση ήταν μόλις 12.684 μόρια (Παιδαγωγικό Ρόδου, http://www.ypepth.gr/efarmoges/baseis.php), ακριβώς λόγω χαμηλής ζήτησης;

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ Σ.Ε.Π.

Το θέμα της επιλογής σπουδών και επαγγέλματος είναι στις μέρες μας δύσκολη υπόθεση, εξ αιτίας των συνεχών αλλαγών στο εργασιακό και το ευρύτερο οικονομικό περιβάλλον. Η είσοδος σ’ ένα επάγγελμα δεν μπορεί να είναι απλώς αγοραία υπόθεση, ούτε αποτέλεσμα μιας στιγμιαίας απόφασης, αλλά μιας μακροχρόνιας αναπτυξιακής διαδικασίας που συμβαδίζει με την ψυχολογική εξέλιξη του ατόμου. Προς αυτή τη κατεύθυνση πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει το μάθημα του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΣΕΠ), το οποίο, ως σχολική εφαρμογή, εφοδιάζει με πληροφορίες και γνώσεις τους μαθητές και τους αναπτύσσει δεξιότητες χρήσιμες και για να αποκτήσουν τη πρώτη τους απασχόληση συνδυάζοντας το «μπορώ» και το «θέλω» με τη γνώση και τη λογική, αλλά και, ευρύτερα, να αντιμετωπίζουν με επιτυχία και προσαρμοστικότητα το δυναμικά εξελισσόμενο περιβάλλον εργασίας, στο οποίο πρόκειται αργότερα να ενταχθούν, να εργασθούν και να ζήσουν. Κι’ εδώ όταν μιλάμε για ένταξη στην αγορά εργασίας, ασφαλώς δεν αναφερόμαστε μόνο σε δυνατότητες που προσφέρονται για τους πτυχιούχους σχολών της ανώτατης (ΑΕΙ – ΤΕΙ) εκπαίδευσης, αλλά και για αποφοίτους σχολών της δευτεροβάθμιας τεχνικής εκπαίδευσης (ΕΠΑΛ, ΕΠΑΣ) ή μεταδευτεροβάθμιας κατάρτισης (ΙΕΚ, «Κολέγια» μεταλυκειακής μη τυπικής εκπαίδευσης, στα οποία δόθηκε προσφάτως από το υπ. Παιδείας άδεια λειτουργίας, κλπ.) μέσω «έξυπνων» επιλογών σε νεωτερικά επαγγέλματα και ειδικότητες που η αγορά εργασίας και έχει ανάγκη και αμείβει πλουσιοπάροχα. Στα σχολεία Β/θμιας εκπαίδευσης των προηγμένων κρατών της δυτικής Ευρώπης (Γυμνάσια και Λύκεια) η Συμβουλευτική Σταδιοδρομίας - την οποία παρέχει μέσω του θεσμικού πλαισίου εκπαίδευσης ο ΣΕΠ - αποτελεί πολύ σοβαρή υπόθεση. Κάποτε πρέπει να γίνει και στα δικά μας.

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι δημοσιογράφος - θεολόγος ΑΠΘ (xaan@theo.auth.gr), συνεργάτης της εφημερίδας "Ελευθερία" Λαρίσης, καθηγητής Β'/θμιας εκπαίδευσης και πιστοποιημένος Σύμβουλος Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου πανεπιστημίου). Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην "Ελευθερία" (1η/8/2009, σελ. 8)